Hà Giang là vùng đất cao nguyên đá nổi tiếng với phong cảnh hùng vĩ, tráng lệ bậc nhất miền Bắc; những địa danh nổi tiếng, nền ẩm thực cùng nét văn hóa độc đáo; người dân thân thiện, mến khách. Mỗi bước chân chạm đến những địa danh nằm ở vùng núi phía Bắc của nước ta đều mang lại cho du khách những trải nghiệm đầy màu sắc. Sẽ rất thú vị nếu bạn đến đây vào tháng 4 – thời điểm diễn ra chợ tình Khau Vai hay còn gọi là ‘chợ phong lưu’ ở Mèo Vạc.
Xuân về, Hà Giang chẳng còn vẻ khắc nghiệt như ngày nào nữa, trời đã thôi những đợt rét lạnh buốt,cũng bớt đi màu xám xịt của trời mây mùa đông. Thay vào đó là một bức tranh xuân đa màu đa sắc và đầy vẻ ngọt ngào và rực rỡ của những tán hoa đào, hoa lê, hoa mận đua nhau nở; hay những tiếng chim hót líu lo trên cao nguyên đá Đồng Văn. Rồi đâu đó, trên những con đường nối bản nối làng, có sắc thổ cẩm rực màu thấm đượm trên váy áo những chàng trai cô gái Mông Dao. Có hình ảnh người dân địu giỏ trên lưng đi xuống chợ. Có tiếng cười ríu rít của đàn em thơ xúng xính trong những bộ quần áo mới tinh tươm đang nô đùa bên hàng rào đá nở hoa rực rỡ. Dường như trên khuôn mặt ai cũng rộn lên vẻ tươi vui, chờ mong một ngày hội nữa lại về, chờ mong những niềm vui và hạnh phúc tràn trền những khuôn mặt trai tài, gái sắc rộn ràng xuống chợ. Những ai ở bản xa, cách chợ tình Khau Vai những ba quả núi, bốn năm con suối, thì đi từ sớm hơn. Tất các chàng trai, cô gái người Mông, Dao, Giáy, Lô Lô… như chảy về xã Khâu Vai.
Phiên chợ tình Khau Vai được xem như một trong những phiên chợ đặc sắc nhất miền sơn cước Hà Giang. . Đây là phiên chợ tình chỉ có ở Việt Nam, là nét văn hóa đặc biệt trong nếp sinh hoạt cộng đồng của đồng bào dân tộc thiểu số ở Hà Giang nói riêng và miền núi phía Bắc Việt Nam nói chung. Chợ tình Khâu Vai là nơi để người ta tìm đến nhau sau một hay nhiều năm xa cách, để những mối tình trắc trở được về bên nhau cùng trò chuyện, cho những đôi trai gái đang tuổi hẹn hò bén duyên tâm tình. Khách thập phương cũng vì cảm cái tình, nhân văn sâu sắc của phiên chợ ấy mà tìm về mỗi dịp họp chợ.
Chợ tình Khau Vai ở đâu?
Chợ tình Khau Vai là một lễ hội được tổ chức ở bản Khau Vai, xã Khau Vai, huyện Mèo Vạc, Hà Giang.
Nếu đi tự túc, từ Hà Nội lên Hà Giang tầm 320km, rồi đi tiếp 170km nữa đến Mèo Vạc. Có thể đi theo 2 tuyến đường:
- Từ Hà Nội đi cao tốc Nội Bài – Lào Cai (đường chỉ dành cho ô tô). Đến Vĩnh Phúc -> Việt Trì -> Phú Thọ -> Tuyên Quang. Từ Tuyên Quang đi theo Quốc Lộ 1 đến Hàm Yên -> Bắc Quang -> Vị Xuyên -> Hà Giang. Từ TP Hà Giang đi tiếp đến Tam Sơn -> Yên Minh -> ngã ba Sủng Là, Phó Bảng -> ngã ba Sà Phìn -> Lũng Cú -> Cột cờ Lũng Cú -> phố cổ Đồng Văn -> đèo Mã Pí Lèng -> Mèo Vạc.
- Từ Hà Nội đi Láng – Hòa Lạc hướng Đại Lộ Thăng Long (có đường cho cả xe máy, ô tô) -> hướng Quốc Lộ 21 lên Sơn Tây -> Sơn Tây đi qua cầu Trung Hà -> Cổ Tiết -> cầu Phong Châu -> đi đường 32 -> đến Phú Thọ rẽ trái đi Quốc Lộ 2 -> chạy thẳng vào vòng xuyến Quốc Lộ 2C -> Hàm Yên -> Tuyên Quang. Sau đó đi theo tuyến như ở trên là đến Mèo Vạc, Hà Giang.
Nếu bạn đi bằng xe khách liên tỉnh thì có thể đến bến xe Mỹ Đình. Mỗi ngày đều có chuyến vào cả sáng, chiều, tối. Hay nếu những phương án trên quá phức tạp, bạn có thể chọn hành trình tour Hà Giang để được lo trọn gói từ chỗ ăn, chỗ ngủ, vé các cảnh điểm tham quan, và xe đưa đón cùng hướng dẫn viên theo suốt hành trình để giúp bạn hiểu rõ hơn về vùng núi hùng vĩ này.
Chợ tình Khau Vai tổ chức khi nào?
Các lễ hội vùng cao thường được tổ chức vào mùa xuân, khi nông nhàn hơn, người dân thường tổ chức các nghi lễ để cầu mưa thuận gió hòa cho cả năm đó. Chợ tình Khau Vai cũng vậy. Cứ thông lệ 27/3 Âm lịch hàng năm là chợ họp. Truyền thống này đã có gần 100 năm nay từ các nguồn tư liệu ghi rằng chợ bắt đầu từ năm 1919. Trước đây chợ chỉ họp đúng 1 ngày 27/3 Âm lịch nhưng hiện nay do kết hợp cùng các hoạt động văn nghệ, quảng bá văn hóa địa phương nên thường được tổ chức khoảng 3 ngày, thích hợp cho du khách đi tour du lịch Hà Giang muốn đến khám phá tìm hiểu.
Ban ngày tại Chợ tình Khau Vai rất đông đúc nhộn nhịp và không thể thiếu những tiếng khèn réo rắt gọi bạn tình của các chàng trai, đàn môi và cả những tiếng hát thiết tha của cô gái như mời gọi đó là những thanh sâm sôi động, nhộn nhịp của một ngày lễ hội… Cho tới khi màn đêm buông xuống, chỉ còn đốm lửa, can rượu ngô thì chợ tình mới thực sự bắt đầu. Lúc này, những ai là người cũ của nhau thì tìm nhau trong đám đông, tới lời hẹn năm trước mà tình tự, chia sẻ cho những ngày đã chia xa, không được quan tâm chăm sóc.
Những lời tỏ tình mộc mạc và dễ thương đã được những đôi trai gái trong đêm chợ thổi vào tình yêu chân thật như chính cuộc sống của họ. Chợ tình Khau Vai mỗi năm chỉ họp một lần, nhưng phiên chợ thường nhật ở Khâu Vai thì họp năm ngày một phiên để phục vụ nhu cầu của đồng bào các dân tộc nơi đây. Chợ tình họp từ chập tối đến sáng ngày hôm sau là tan, từ sáng đến trưa lại họp bình thường như các chợ miền núi khác.
Sáng sớm ngày 27 là lúc chợ tình có nhiều ý nghĩa nhất. Rượu đã hết, chợ đã tan, giờ chia tay đã đến. Ở ven đường, men theo các sườn núi, các vách đá… từng đôi nam nữ bịn rịn chia tay nhau. Họ trao nhau những lưu luyến, những bịn rịn và hẹn hò sang năm lại gặp nhau, tại chính nơi này.
Nếu có dịp du lịch Hà Giang, không chỉ được say đượm cùng những cung bậc cảm xúc Chợ tình Khau Vai cùng những chàng trai cô gái mà bạn còn được trải nghiệm cưỡi ngựa “Về với người xưa trên cung đường tình yêu”; hòa mình vào các điệu hát giao duyên, múa khèn; tham gia các trò chơi dân gian như tung còn, đánh yến, đẩy gậy… quan sát người dân tộc dệt vải lanh, làm khèn Mông, đan quẩy tấu…
Nguồn gốc chợ tình Khau Vai
Từ ‘Khau Vai’ trong tiếng Tày – Nùng nghĩa là ‘đèo gai’. Nhưng nhiều tư liệu dùng chệch thành ‘Khâu Vai’. Khách đi du lịch Hà Giang còn gọi đùa đây là chợ Phong Tình.
Nguồn gốc của chợ phiên này bắt đầu từ truyền thuyết về chàng Ba người dân tộc Nùng và nàng Út người dân tộc Giáy. Họ yêu nhau say đắm nhưng do không cùng dân tộc, không cùng tổ tiên hay phong tục tập quán. Hơn nữa chàng lại là con nhà nghèo còn nàng là con gái tộc trưởng người Giáy. Bởi vậy mối tình của 2 người bị ngăn cấm.
Họ đã đưa nhau lên hang trên núi Khau Vai để trốn, sống qua ngày. Vậy nhưng ở dưới bản, họ hàng tộc cô Út vác cung vác nỏ sang mắng chửi nhà trai đã đem cô bỏ nhà đi. Nhà trai cũng mang gậy, mang dao ra đánh chửi nhà gái. Từ hang trên núi, 2 người thấy cảnh họ hàng vì mình mà đâm chém nhau, họ đau lòng mà đành chia tay, trở về làm tròn bổn phận với gia tộc. Trước khi chia tay họ hẹn 27 tháng 3 hàng năm sẽ lại đến Khau Vai hát cho nhau nghe, tâm sự về những chuyện xảy ra trong suốt một năm xa cách. Ở bên nhau hết đêm, ngày hôm sau họ sẽ lại về với cuộc sống thường ngày. Đến khi già, ngày cuối đời họ lại đến đây, ôm chặt lấy nhau, cùng đi vào cõi vĩnh hằng. Ngày họ ra đi cũng là 27 tháng 3. Dân làng thương tiếc về mối lương duyên trắc trở này nên đã dựng lên 2 miếu thờ Ông, thờ Bà và lấy ngày này làm ngày họp chợ cho các đôi trai gái lỡ duyên.
Chợ tình Khau Vai có hoạt động gì?
Ban đầu chợ không phải để buôn bán sản phẩm gì, mà chỉ là nơi người ta tìm đến với nhau. Những người này có thể xa nhau do tình duyên trắc trở, gia đình ngăn cấm, hoặc những lý do khác mà không thể đến được với nhau, mỗi người đều ôm một đoạn tâm tư không dứt như truyền thuyết về đôi trai gái năm xưa. Bởi vậy ngày này là để họ có thể tâm sự hàn huyên sau một hoặc nhiều năm xa cách, thông báo tình hình hiện tại của nhau. Những đoạn tình đứt quãng này đều là quá khứ của mỗi người. Thế nên những người đã lập gia đình đến đây, vợ không ghen, chồng không ghen. Họ tôn trọng nhau, tôn trọng quá khứ của nhau, coi đấy là trách nhiệm đối với đời sống tinh thần của nhau. Hết phiên chợ, họ lại quay về cuộc sống thường ngày, hẹn đến chợ năm sau lại tới.
Đây chính là nét đẹp văn hóa mộc mạc, giản dị của chợ tình Khau Vai. Dù hiện nay có nhiều hàng quán ‘ăn theo’ phiên chợ, khiến nó dần bị thương mại hóa nhưng bản chất của phiên chợ vẫn rất thu hút khách tour Hà Giang đến tìm hiểu văn hóa.
Cũng do bản sắc ca ngợi tình yêu lứa đôi trong sáng này mà chợ tình Khau Vai giờ được tổ chức như một lễ hội, một sản phẩm du lịch cho du khách đến tham quan. Mà mỗi lễ hội đều sẽ có phần Lễ và phần Hội.
Phần Lễ của chợ tình, người dân Khau Vai sẽ dâng lễ lên miếu Ông, miếu Bà như để nhớ về nguồn cội, những người khai đất khai hoang ra bản làng Khau Vai và để tôn vinh tình yêu lứa đôi. Già làng làm chủ lễ sẽ dâng hương xin phép bắt đầu lễ hội.
Đến phần Hội, đây là phần mà du khách có thể đến tham gia. Ở đó có nhiều hoạt động đặc sắc như chọi chim Họa mi, giao lưu văn hóa, biểu diễn nghệ thuật, trò chơi dân gian… Ngoài ra còn có những gian hàng trưng bày sản phẩm thủ công mỹ nghệ, đặc sản Hà Giang để du khách có thể mua về làm quà sau chuyến đi.
Đến Hà Giang không chỉ để ngắm cảnh núi rừng chốn cao nguyên miền sơn cước mà còn để thưởng thức nét đẹp văn hóa các dân tộc cũng như hòa mình vào cuộc sống của họ để chuyến đi có ý nghĩa và đặc sắc hơn. Kỳ nghỉ tới bạn đã có ý định đi đâu chưa? Nếu chưa thì hãy cùng chúng tôi xách balo đến Hà Giang ngay nhé!
| Xem thêm nhiều bài review và chia sẻ kinh nghiệm du lịch trên Hahalolo – Mạng xã hội du lịch của Việt Nam TẠI ĐÂY. |
Nguồn: Hahalolo Tổng Hợp